SORU
Merhaba; İş güvenliği uzmanıyım. Benim maaşım asgari ücretin üzerinde bir kısmı bankaya yatıyor diğer kısmı elden veriliyor fakat şirket agiyi bize vermediği için bende mail attım agi bize verilmediği için formu doldurmak istemedim. Ben böyle yaptım diye bana elden verilen paramı kestiler vermiyorlar. Haklı bir gerekçeleri de yok. 5 yıldır çalışıyorum sorunu nasıl halletmeliyim bu durumda çalışmak istemiyorum. Dava açarsam süreç nasıl devam eder ve nasıl ispat edebilirim. Olay daha yeni oldu pazartesi. Elden Verilen Para ve Agi Verilmemesi halinde ne yapmalıyım?
CEVAP
Elden Verilen Para ve Agi Verilmemesi
Asgari Ücretin Bankadan Yatması halinde Maaşı olduğundan daha düşük ya da asgari ücretten gösterilen işçilerin yapacakları iki şey bulunmaktadır;
- SGK’ya şikayet edebilir
- İş Mahkemesinde dava açabilir.
SGK’ya Şikayet Etme
Sosyal Güvenlik Kurumuna şikayet edildikten sonra, Kurum önce işçinin hala aynı iş yerinde çalışıyor olup olmadığına bakacaktır.
İşçi hala aynı iş yerinde çalışıyor ise, iş yerine teftişe gelinecektir. Teftişe gelen Denetmen/Müfettiş çalışanların ifadelerine başvurarak Eksik Ücret bildirimi yönünde tespiti yaparsa işçilerin ücretleri gerçek seviyesine çekilecek ve işçilerin primleri yükseltilecektir. Ayrıca işverene idari para cezaları uygulanacaktır.
İş yerine gelen Denetmene/Müfettişe maaşın bir kısmının bankadan diğer kısmının elden alındığı beyan edilmelidir be bu beyanın tutanaklara geçirilmesi sağlanmalıdır.
Elden maaş alındığı beyan edilmez ise, Kurum yetkililerinin yapacak fazla bir şeyi olmayacaktır.
İşçi çalıştığı iş yerinden ayrılmış ise, Kurumun Denetmen/Müfettişleri iş yerine teftişe gelmeyebilir. Bu durumda şikayette bulunan işçiye tebligat göndererek, kişiyi ifadeye çağıracaktır.
Bu süreçte, işçinin iddiasını kanıtlaması için yeterli bilgi ve belgesi olup olmadığı araştırılacaktır.
Bu belgeler Denetmen/Müfettişe sunulduğunda gereken yapılacak ve işçilerin ücretleri gerçek seviyesine çekilecektir.
İş Mahkemesine Dava Açma
Yukarıda belirttiğimiz biçimlerde yapılan başvurulardan sonuç alınamaması durumunda, çalışanlar iş mahkemesinde dava açabilirler.
İş mahkemesinin durumu değerlendirmesi Sosyal Güvenlik Kurumuna göre daha farklı olacaktır.
Mahkeme, gerekli gördüğü takdirde aynı iş kolunda çalışan diğer işçilerle ilgili emsal ücret yoluna gidebilir. Yani örneğin, iş yerinde çalışan bir jeoloji mühendisinin asgari ücretten bildirilmesi durumunda, Mahkeme Jeoloji Mühendisleri Odasından emsal ücret talep edebilir.
Mahkeme, kişinin aynı iş yerinde aynı zaman diliminde çalışmış olan bordro tanıklarını çağırarak, onlardan tanıklık yapmasını isteyebilir. Tanıkların hepsi kişinin asgari ücretten daha yüksek ücret aldığını onaylarsa bu durum kişinin iddiasını destekler nitelikte olduğundan Mahkeme işçi lehine karar verebilir.
Elden Maaş Almanın İspat Edilmesi
Örneğin; net 4000 TL maaş alan sigortalı bu maaşın asgari ücret kısmını bankadan alıp diğer kısmını elden alıyorsa, yukarıda bahsettiğimiz şekilde SGK’ya şikayet etme ve İş mahkemesine dava açmadan önce elden ücret aldığını ispat edecek bilgi ve belgeleri toplamalıdır. Bu belgeler şunlar olabilir;
- Elden maaş aldığını gösteren üstünde işveren ya da iş yerinin imzasının ve kaşesinin olduğu makbuz
- Sigortalının bankadan kredi çekmek için işverenden aldığı gerçek ücreti gösteren ve bankaya sunulan belge
- İş sözleşmelerinde yazılı olan tutar
- Fazla mesai yapıldıysa bunu kanıtlayan her türlü belge
- Mahkemenin dikkate alacağı, sizinle aynı dönem sigortalı olarak çalışmış kişilerin beyanları
Sizin durumunuza özel olarak, yukarıda saydığımız yöntemlerle elden maaş aldığınızı ispat edebilirsiniz. Ancak bunlar mümkün değilse, noter kanalıyla tebligat göndererek haklı fesih ile iş sözleşmesini feshettiğinizi belirtebilirsiniz ve ardından dava açmalısınız. Dava açılma sürecinde şahitlerinizin olması yararınıza olacaktır.